Όταν ο αγώνας δεν πάει όπως θα θέλαμε

Αποτυχία ή βήμα προς την επιτυχία;

Όπως και η ζωή, έτσι και ο αθλητισμός έχει τις καλές και τις κακές του στιγμές, υπάρχουν στιγμές που θα φτάσεις στον στόχο σου και στιγμές που για λίγο δεν θα τον αγγίξεις, υπάρχουν στιγμές που θα κλαις από χαρά και άλλες από λύπη. Ένα πράγμα που είναι σίγουρο στον αθλητισμό, είναι ότι ο καθένας κάποια στιγμή, όση προσπάθεια και αν έχει κάνει, όσο κόπο και αν έχει καταβάλλει θα βιώσει την αποτυχία, ή καλύτερα.. την μη επίτευξη του στόχου του και την  επακόλουθη απογοήτευση και όλα τα σχετικά οδυνηρά συναισθήματα. Ο όρος αποτυχία όμως, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται στον αθλητισμό. Δεν υπάρχει αποτυχία, είναι απλά ένα σκαλί για την επιτυχία, δίαυλος για την βελτίωση, μέσο για την ωρίμανση, απαραίτητο συστατικό της μάθησης. Η αποτυχία πρέπει να είναι ο δάσκαλός μας. Είναι μια προσωρινή παράκαμψη, όχι ένα αδιέξοδο. Είναι κάτι που μπορούμε να αποφύγουμε μόνο με το να μην κάνουμε τίποτα.

Το σημαντικό εδώ είναι πως θα διαχειριστεί ο αθλητής αυτή την κατάσταση, όπως και αν την ονομάσει και πως θα βγει πιο δυνατός από αυτή, καθώς είναι μία κατάσταση που δημιουργεί πολλά αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις, πόνο, άγχος, ματαίωση, φόβο, αμφισβήτηση του εαυτού, άρνηση και όλα αυτά παραμερίζουν για λίγο την λογική. Η πραγματική επιτυχία όμως αποτελείται από το να μην χάνεις τον ενθουσιασμό σου και το κίνητρό σου όταν οι αποτυχίες έρχονται. Η επιμονή και η πίστη είναι αυτά που μπορούν να μετατρέψουν την αποτυχία σε ένα εξαιρετικό επίτευγμα, σε μία σπουδαία επιτυχία.

Όταν έρχεται η αποτυχία το μυαλό παίζει διάφορα παιχνίδια και πολλές φορές στρεβλώνει καταστάσεις. Δεν είναι λίγοι οι αθλητές που λαμβάνουν υπερβολική ευθύνη για το αποτέλεσμα, κατηγορούν, απαξιώνουν, υποβαθμίζουν τον εαυτό τους και όλες τους τις προσπάθειες και ικανότητες, κατάσταση η οποία δεν τους βοηθάει να ανακάμψουν. Από την άλλη είναι και αθλητές που τα ρίχνουν όλα σε εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. κακές καιρικές συνθήκες) και λαμβάνουν καθόλου ή ελάχιστη ευθύνη του αποτελέσματος προκειμένου να προστατέψουν το «Εγώ» και την αυτοεικόνα τους, έτσι δημιουργούν εύκολα νέο κίνητρο για την επόμενη προσπάθεια, εφόσον δεν έφταιγαν οι ίδιοι, ξεπερνώντας έτσι την αποτυχία πιο εύκολα. Όμως ούτε αυτή η τακτική είναι σωστή καθώς οι αθλητές με αυτή την σκοπιά ανάλυσης δεν προσπαθούν να καταλάβουν και να διορθώσουν τα λάθη τους, δεν μαθαίνουν να αποδέχονται την ήττα και τα λάθη τους και σε κάθε αποτυχία ψάχνουν μια δικαιολογία.

Τι πρέπει να γίνει όμως όταν μία κακή έκβαση έρχεται;

Έχεις δύο επιλογές:

1. Μπορείς να απαντήσεις αρνητικά στον τελευταίο αγώνα και να επιτρέψεις να μεταφερθεί αυτή η αρνητικότητα και στον επόμενο ή
2. Μπορείς να απαντήσεις με τη ψυχική ανθεκτικότητα και δύναμη («mental toughness») ενός μαχητή. Μental toughness είναι η θετική απάντηση στις αντιξοότητες, είναι το mindset που ωθεί προς τα εμπρός αντί να προσκολλάται στο παρελθόν: «Δεν έχει καμία σημασία τι σου συμβαίνει, σημασία έχει τι κάνεις με αυτό που σου συμβαίνει, πως το αντιμετωπίζεις».

*Φόρμουρα επιτυχίας: δέσμευση (commitment) στην προπόνηση + high motivation (υψηλό κίνητρο) + mental toughness (ψυχική ανθεκτικότητα).

Συνεπώς:

• Ανάλαβε την ευθύνη των πράξεων σου και απόδωσε το αποτέλεσμα σε «εσωτερική εστία ελέγχου» (ικανότητα του ατόμου να πιστεύει ότι έχει ο ίδιος ευθύνη για ότι του συμβαίνει, και για τις νίκες και για τις ήττες), κατάσταση η οποία προσδίδει αυτοπεποίθηση καθώς νιώθει το άτομο ότι έχει ο ίδιος δυνατότητα ελέγχου για όλα γύρω του.  Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, να αναλαμβάνεις το βάρος των λαθών σου και να προσπαθείς να επωφελείσαι από αυτά. Αν αποδίδεις την αποτυχία μόνιμα σε εξωτερικούς παράγοντες και αποποιείσαι τις ευθύνες, στην συνέχεια δεν είναι τόσο εύκολο να αποδώσεις την επιτυχία σε εσωτερικούς. Το αίσθημα όμως ότι η επιτυχία σου ανήκει είναι σπουδαίο και αποτελεί τεράστιο «ψυχολογικό ντοπάρισμα» για την συνέχεια των προσπαθειών.
• Νέα στοχοθεσία, για τους επόμενους αγώνες-στόχους. Οι στόχοι θα πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμοι και ρεαλιστικοί. Η αποτυχία επιτρέπει τον προβληματισμό και ίσως την προσαρμογή των στόχων/προσδοκιών. Η κατανόηση της ανάγκης για αλλαγή και η ευελιξία είναι σημαντικά χαρακτηριστικά ενός αθλητή.
• Δώσε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ανάλυσης του αγώνα και των λαθών του σε εσένα και τον προπονητή σου και στην συνέχεια αποστασιοποιήσου από την κατάσταση και εστίασε στο «τώρα». H ανάλυση του αγώνα και των λαθών είναι απαραίτητη διαδικασία καθώς είναι σκαλί για την βελτίωση, την μάθηση και την αποφυγή των ίδιων λαθών. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία δεν θα πρέπει να έχει μεγάλη διάρκεια, καθώς θα σπαταληθεί περίσσια ενέργεια και πρέπει να γίνει γρήγορα επανεστίαση στο «τώρα». Θα μπορούσες για παράδειγμα να δώσεις 2 μέρες στον εαυτό σου για να σκεφτείς τα πράγματα που δεν πήγαν καλά και να επιτρέψεις στον εαυτό σου να απογοητευτεί ή να θυμώσει, αλλά αυτό είναι, ως εκεί.  Αφού συμπληρωθούν αυτές οι μέρες, γράψε όλα τα πράγματα που πήγαν καλά, ώστε να μπορείς να ανατρέξεις σε αυτά. Μην αφήνεις τις σκέψεις σου να ταξιδεύουν πίσω στις αρνητικές εμπειρίες και να ανατρέχεις στα θετικά που έγραψες .
• Αποδοχή των αρνητικών συναισθημάτων και της απογοήτευσης. Είναι λογικό να υπάρχουν, πρέπει να κατανοηθούν και να γίνουν αποδεκτά ώστε να προχωρήσεις παρακάτω. Το να προσπαθήσεις να τα πολεμήσεις και να τα αποφύγεις είναι σπατάλη χρόνου και ενέργειας. Η αποδοχή της αποτυχίας είναι απαραίτητη για την οικοδόμηση ψυχικής ανθεκτικότητας και δύναμης.
• Εκμάθηση αυτοσυμπόνιας (self- compassion): Η αυτοσυμπόνια είναι απαραίτητη στην εργαλειοθήκη των αθλητών. Αυτοσυμπόνια σημαίνει να αναγνωρίζεις ότι βιώνεις μια συναισθηματικά δύσκολη περίοδο και να θέλεις να κάνεις κάτι για να βοηθήσεις τον εαυτό σου  να την ξεπεράσει. Δεν σημαίνει να ψάχνεις δικαιολογίες για να νιώσεις καλύτερα αλλά να συμπεριφέρεσαι ευγενικά στον εαυτό σου χωρίς σκληρή κριτική, καθώς μια κακή έκβαση δεν διαγράφει την συνολική προσπάθεια. Σημαίνει απλώς αναγνώριση του πόνου και επιθυμία αυτοβοήθειας.
• Κάνε τις σωστές ερωτήσεις στον εαυτό σου και μην εστιάσεις μόνο στο αρνητικό αποτέλεσμα: Τι πήγε καλά; Τι χρειάζεται δουλειά; Τι μπορείς να μάθεις από το σήμερα που θα σε βοηθήσει στην προπόνηση αύριο και στο να αποδώσεις καλύτερα στο μέλλον; Αυτές είναι ερωτήσεις προσανατολισμένες στη διαδικασία και όχι μόνο στο αποτέλεσμα, και βοηθούν να συνειδητοποιήσεις ότι ποτέ δεν πάνε όλα στραβά. Υπάρχουν πάντα κάποια καλά και ευκαιρίες για μάθηση. Άλλαξε και βελτίωσε τα λάθη σου χωρίς να πειράξεις τα «σωστά βήματα». ΄Ενα συχνό λάθος, είναι να «ξηλώνουμε» τα πάντα, όταν έχουμε μια αποτυχία. Τα σωστά όμως, δε μας φταίνε σε κάτι.

Θυμήσου : «όταν τελειώνει ένας αγώνας, αρχίζει ο επόμενος» και πως «το αύριο είναι μια άλλη μέρα». Οι αθλητές υψηλού επιπέδου εστιάζουν την συγκέντρωση και τοποθετούν την ενέργειά τους στην προετοιμασία για τον επόμενο αγώνα, αντί να βυθίζονται στις μαύρες σκέψεις και στον οίκτο για τον εαυτό τους, κρατάνε τα θετικά από τον κακό αγώνα, αφήνουν στο παρελθόν τα αρνητικά και προετοιμάζονται για το μέλλον. Ένας σπουδαίος αθλητής είχε πει: «Όταν χάνεις, το καλό είναι ότι η επόμενη ημέρα είναι μια άλλη ημέρα και όλα ξεκινούν από το μηδέν. Όταν κερδίζεις, το κακό είναι ότι η επόμενη ημέρα είναι μια άλλη ημέρα και όλα ξεκινούν πάλι από το μηδέν!»

Η επιτυχία χτίζεται πάνω στην αποτυχία και στις αντιξοότητες. Το να τα παρατήσεις είναι η μοναδική αποτυχία. Όλα τα άλλα είναι απλά σκαλοπάτια προς την επιτυχία. Μην την φοβάσαι την αποτυχία, πρέπει να θες να αποτύχεις, για να πετύχεις και όλα όσα θέλεις και ονειρεύεσαι να πετύχεις βρίσκονται στην αντίθετη πλευρά του φόβου.

Kαι μην ξεχνάς… να τροφοδοτείς το μυαλό σου με επιτυχία και σκέψεις επιτυχίας («Feed your mind with success»). Ακριβώς όπως ένα δυνατό σώμα χρειάζεται τα σωστά θρεπτικά συστατικά για να επιτύχει τη μέγιστη απόδοση, έτσι και το μυαλό χρειάζεται την σωστή πρόσληψη και τροφοδότηση.